Şönt Reaktör Nedir ?
Şönt reaktör yüksek voltajlı güç iletim sistemlerinde yük farklılıkları boyunca voltajı sabitlemek ve güvenli bir işlem sunmak için kullanılan bir tür elektrikli cihazdır. Normal bir şönt reaktörün değeri sabittir ve yüke göre her zaman iletim hattına bağlıdır. Bu durum da güvenli bir şekilde voltajı sabitler ve beklenen performansın alınmasını sağlar.
Şönt Reaktör Çalışma Prensipleri
Şönt reaktörleri bir enerji sistemi içerisinde genellikle reaktif güç için soğutucu olarak görev alır. Bu soğutma işlemi ise o sistem içerisinde verimliliğin artmasına büyük bir katkı sağlar. Şönt reaktörleri hem kablo içeren sistemlerde hem de şehirler ya da fabrikalarda bulunan yüksek enerji sistemleri içerisinde kullanılır.
Şönt Reaktör Teknik Şeması
Şönt Reaktör Nasıl Üretilir?
Şönt reaktör esas olarak iletim hattında reaktif gücü dengelemek için kullanılır. Şönt reaktörün yapısı farklı tasarımlarda olabilir. Hem şönt reaktörler hem de güç transformatörleri aynı olarak tasarlanır yani her faz için sadece tek bir sargıya sahiptirler. Bunların sargıları nötr noktaya ulaşılarak bağlanır. Nötr noktasının bağlantısı, güç trafosunun üçüncül sargısı boyunca bir topraklama sisteminin kurulumuna doğru yapılır. Bu reaktörler, koruyucu/kuru tip, aksi takdirde yağa daldırılmış olmak üzere iki tipte üretilir.
Bu reaktörde kullanılan korumaların yanı sıra aksesuarlar, güç transformatörlerinde kullanılanlarla aynıdır. Özellikle yağa daldırılmış tipte bir reaktörde, tahliye valfindeki ve hava havalandırmasındaki yağ basıncının vurgulanması gerekir.
Şönt Reaktörler Nerelerde Kullanılır?
İletim hatlarında olduğu kadar kablolardaki reaktif gücü de emdiği için enerji sisteminin yanı sıra güç verimliliğini artırmak için kullanılır. Reaktif güç için soğurucu görevi görerek sistemin enerji verimliliğini arttırır. Değişken şönt reaktör, mevcut ağ koşulunu dinamik olarak optimize etmek ve ayrıca ağ içindeki voltajı optimize etmek için kullanılır. Şebekenin kararlılığını arttırmak ve hatların düşük yükte veya yüksüz işletiminde sürekli voltaj ayarlaması için kullanılır.
Şönt Reaktörlerin Çalışma Koşulları
Reaktörün bağlantısı doğrudan güç hattı ile yapılabilir. Şönt reaktörünün bağlanması ya da çıkarılması için mutlaka bir devre kesicisi kullanılması gerekir. Reaktörün doğru şekilde çalışması için yüksek bir voltaj gerekir. Bu da reaktörün kendi koşullarının mutlaka sağlanması gerektiğini gösterir. Normal koşullar içerisinde çalışan bir reaktör içerisinde zaman zaman çekirdek kayıpları yaşanabilir. Tasarım aşamasında her ihtimal mutlaka göz önüne alınır ve şönt reaktör üretimi buna bağlı olarak yapılır.
Kuru tip şönt reaktör 34,5 kV voltajla sınırlıdır. Genellikle bir transformatörün üçüncü uygulanır ve iletim hattına bağlanır. Bu reaktörler hava çekirdekli tip olup, çevreye açıktır ve iç dış mekan uygulamaları için uygundur. Genel olarak üniteyi soğutmak için kullanılır. Bu tür bir reaktörün koruması yoktur, ancak reaktör etkinleştirildiğinde yüksek yoğunluklu harici bir manyetik alan oluşturur. Reaktör ünitesi düzenlemesi, istasyon yapısı, bir montaj pedi ve reaktör bölgesindeki herhangi bir metal alanın yanı sıra boşlukları belirtirken dikkatli olunması gerekir.
Reaktörün çevresindeki kapalı bir metalik döngü, eklemlerde ısı, kayıplar ve ark oluşmasına neden olacaktır; bu nedenle, yeterli mesafeleri korumak için bu döngülerden uzak durmak gerekir. Dış manyetik etkilerden izole edilmiş bir eşkenar üçgen modeli içinde kuru tip birimleri monte etmek mümkün olmadığında, ekranlama gerektirir.
Yağa daldırılmış tiplerle karşılaştırıldığında, kuru tip reaktörlerin daha az ağırlık, düşük maliyet, düşük kayıp, daha az bakım vb. gibi bazı faydaları vardır. Ana dezavantajlar, yüksek yoğunluklu dış manyetik alanın yanı sıra voltaj değerleri üzerindeki sınırlamalardır. Reaktör etkinleştirildiğinde, bir demir çekirdeğe sahip değildir ve mıknatıslayıcı ani akım yoktur.
Örnek Ürün ve Görsel
Tek Fazlı Şönt Reaktör
Üç Fazlı Şönt Reaktör